تجمع چربي در کبد و التهاب اين بافت که بيماري «کبدِ چرب» خوانده مي شود، عارضه ي شايعي در مبتلابان به اضافه وزن است. کبدِ چرب ناشي از اختلال در عملکرد برخي از هورمون ها به ويژه انسولين است و در صورت داشتن اضافه وزن و تغذيه نامناسب تشديد مي شود.
ادامه متن در ادامه مطلب…

بيماريِ کبدِ چرب برخلاف نام آن صرفا ناشي از مصرف غذاهاي پُر چرب نيست. چربي داخل کبد از هر ماده ي غذايي شامل نان، برنج، مرغ، ماهي، ميوه و … که يکباره و خارج از ظرفيتِ متابوليسم کبد، يعني به مقدار زياد در يک وعده مصرف شده باشد، توليد مي گردد. عمده غذاي صرف شده، از روده ي کوچک وارد کبد مي شود بنابراين ورود يکباره ي غذا حتي يک جا خوردن ميوه موجب تحميل بارِ زياد به کبد و ناگزير کردن اين بافت به تبديلِ غذاي خورده شده به چربي مي شود. اين بيماري هم چنين در کساني که چاقيِ شکمي دارند بروز مي کند، زيرا چربي هاي ذخيره شده در ناحيه ي شکمي، مستقيما از خون به کبد وارد مي شوند.
چهار نکته ي تغذيه اي مهم در پيشگيري و درمانِ کبدِ چرب وجود دارد: نخست اين که تقسيم مناسب وعده هاي غذايي و عدم ايجاد فاصله ي زياد بين وعده ها، که با ثرف به موقع ميان وعده (لقمه نان) ميسر است، به برطرف کردن کبدِ چرب کمک مي کند. مصرف ِ يکباره ي هر نوع غذايي (حتي غذاي آب پز و بدون چربي)، در فردِ مستعد به اين بيماري که با گرسنگيِ زياد بر سرِ سفره ي غذا مي نشيند، احتمال پيدايش کبدِ چرب را افزايش مي دهد. براي پيشگيري و درمان کبدِ چرب لازم است فرد، گرسنگيِ بين وعده هاي اصلي غذا را رفع کند و وعده ي اصلي غذايي را به گونه اي ميل کند که نياز به مصرفِ ميان وعده در فاصله ي ۳ تا ۴ ساعت بعد از صرف غذا در وي بروز کند. ميان وعده ي مصرفي نبايد اقلامي مثل بيسکوئيت و خشکبار و حتي ميوه باشد و لازم است از لقمه هاي نان استفاده کرد. دوم اين که در صورت داشتن اضافه وزن، کاهش توده هاي چربي در ناحيه ي شکمي از طريق کاهش وزنِ توام با ورزشِ منظم، کمک زيادي به تصحيح کبدِ چرب مي کند. با اين وجود کم خوري و ورزش موقت، درمان بلند مدت اين بيماري نيست و با از سر گرفتن عادات غذايي سابق و زندگيِ کم تحرکِ قبلي، اين بيماري دوباره بر خواهد گشت. کاهشِ وزن حتي به مقدار ۴ تا ۵ کيلوگرم، به تصحيح کبدِ چرب کمک زيادي مي کند. ورزش به صورت پياده رويِ تند به مدت ۱۵۰ دقيقه در هفته نيز، فعاليت بدني مناسب محسوب مي شود به شرط آن که تغذيه ي مناسب رعايت شود. لازم به ياد آوري است که رژيم غذايي سخت و ورزش شديد که کاهش وزنِ ناگهاني و شديد ايجاد کند، ممکن است وضعيت کبدِ چرب را بدتر کند، بنابراين کم خوريِ سرخود و غير واقعي، براي اين بيماري نه تنها کمک کننده نيست بلکه التهاب کبد را بيش تر از سابق خواهد کرد. نکته ي سوم اين است که نوشيدن الکل به طور مکرر در طول هفته(بيش از يک بار در هفته) موجب بروز کبدِ چرب مي شود. نوشيدن الکل و به ويژه پُرخوري بعد از نوشيدن آن، توليدِ چربي در کبد را به طور چشم گيري افزايش مي دهد. نکته ي چهارم اين که در صورت ابتلا به بيماري ديابت يا شروع اختلال در تحمل قند، کنترلِ مناسبِ قند خون با مصرف به موقع دارو و رعايت رژيم غذايي مناسب، به تصحيح کبدِ چرب کمک زيادي مي کند. بيماراني که قند خون پس از غذا در آنان کنترل شده نيست و عدد بالايي را نشان مي دهد، به دليل تغذيه ي نامناسب، بخت بيش تري براي مبتلا به کبدِ چرب دارند.
لازم به يادآوري است که افراد مبتلا به کبدِ چرب، معمولا ميزان نوعي از چربي خون به نام «تري گليسريد» افزايش مي يابد که تدابير تغذيه اي که ذکر شد، از مقدار اين چربي خون نيز کاسته مي شود. بنابراين با شنيدن نام «کبدِ چرب»، از روي آوردن به مصرف غذا هاي پخته و کبابي شده خود داري کنيد. اين رژيم نامناسب ممکن است وضعيتِ کبدِ چرب را بدتر کند.
دکتر سيد محسن مداح
متخصص تغذيه و عضو انجمن تحقيقات چاقي آمريکا
شما پست بيماري کبد چرب چيست و چگونه مي توان آن را درمان کرد؟ را در وب سايت تفريحي 365-247 مشاهده کرديد